จับประคองเต่า

            ถ้าหากเราพบเห็นเต่าธรรมชาติ จะจับเต่ามานั้นจับอย่างไรก็ได้ ประสงค์ที่จะให้ได้เต่า เท่านั้น โดยเฉพาะคนที่ไม่มีความสำนึกถึงการอนุรักษ์ ไม่มีผู้รับผิดชอบในการใช้ทรัพยากร ธรรมชาติว่าคุ้มค่าหรือไม่ จับเต่ามาทำอาหารทั้งที่ได้ปริมาณอาหารไม่คุ้มและไม่มีความจำเป็น ในเรื่องการขาดแคลนถึงขั้นนั้น เช่นการจับตะพาบโดยใช้วิธีวางเป็ดและใช้ฉมวกแทง การจับเช่นนั้นคือการล่าสังหาร ไม่ใช่การจับประคอง

            การจับประคองคือการจับที่จะพยายามไม่ให้เกิดการตกใจตื่นกลัว เกิดอาการเครียด เกิดการเจ็บ หรือให้มีปฏิกิริยาเช่นนั้นน้อยที่สุด ซึ่งโดยปกติก็จะจับยกที่กระดองด้านข้าง ยกเต่าขึ้น และวางลงเบา ๆ ก็เป็นการใช้ได้

      ไม่ทำให้เต่าตกใจ และบาดเจ็บอะไร แต่ก็มีเต่าบางประเภทที่ไม่สามารถ จับเช่นนั้นได้ เช่นเต่าจำพวกนั้นมีกระดองเล็กแต่มีหัวโต คอยางยืดออกมา ได้มากนนอจากนั้นยังดุ มักยืดหัวคอมาแว้งกัดถึง มีอันตรายแก่ผู้จับ เช่นเต่าปูลู (Platysternon megacephalum) และเต่าต่างประเทศที่มีรูปร่างคล้ายเต่าปูลู คือเต่าสแน็ปปิ้ง (Snapping Turtle) และเต่าแอลิเกเตอร์ (Alligator Snapping Turtle) เต่าพวกนี้มีหางยาวมาก หางใหญ่แข็ง การจับจึงควรจับหิ้วที่โคนหาง (อย่าจับปลายหาง) เนื่องจากเต่าพวกนี้มีหางแข็งแรง และขนาดหางใหญ่ดังกล่าว การจับโคนหางหิ้ว เต่าจะไม่ตกใจและไม่เจ็บอะไร

               ตะพาบเป็นเต่ากระดองอ่อนที่มีนิสัยดุ ปากคม ยืดคอออกได้ยาว แว้งกัดเก่ง ถ้าจับตะพาบที่ขอบเชิงกระดองด้านข้าง จะมีอันตราย ดังนั้นถ้าเป็นลูกตะพาบหรือเป็นตะพาบที่ยังมีขนาดไม่โตนัก ก็อาจจับพลิกให้หงายท้อง แล้วใช้นิ้วหัวแม่มือกับนิ้วชี้ จับคีบบริเวณโคนขาหลัง คีบให้ชิดกับส่วนท้ายของกระดองท้อง จับคีบพอกระชับ อย่ากดจิกปลายนิ้วลง ในช่องท้องตะพาบแรงมาก ถ้าเป็นตะพาบที่มีขนาดเขื่องขึ้นหน่อย ควรจับโดยใช้มือข้างหนึ่งล้วงจับที่ส่วนต้นกระดองล้วงลงระหว่าง ต้นกระดองหลัง กับส่วนบนของคอ อีกมือหนึ่งหงายมือจับส่วนท้ายกระดองหลัง (เป็นส่วนท้ายเชิงกระดองอ่อน) ซึ่งสามารถยกตะพาบขึ้นได้สะดวก ตะพาบกัดไม่ได้ และตะพาบก็ใช้เล็บแหลมคมข่วนไม่ได้

          ตอนต่อไปจะแนะนำวิธีการประคองสัตวสะเทิ้นน้ำสะเทิ้นบก เช่นจำพวก กบ เขียด หรือคางคก >>

คัดลอกมาจาก สารศูนย์สัตวศาสตร์ไทย ปีที่ 6 ฉบับที่ 69 โดย น.อ.วิโรจน์ นุตพันธ์